Półpasiec, wcale nie taki oczywisty do zdiagnozowania?

Półpasiec jest chorobą, którą powoduje ten sam wirus VZV, który odpowiedzialny jest za ospę wietrzną. Stąd też występuje on najczęściej u osób, które przechorowały już tę chorobę. Dzieje się tak dlatego, że wirus VZV po wyleczeniu ospy pozostaje w organizmie w formie uśpionych komórek nerwowych. Taki uśpiony lubi uaktywnić się w momencie osłabionej odporności chorego. Jest też, podobnie do ospy chorobą zakaźną.

Jako jedne z pierwszych występują objawy ze strony układu nerwowego – szczególnie czuciowe, charakteryzujące się bólem, uczuciem mrowienia i drętwienia. Tym objawom, tak zwanemu dermatomowi, towarzyszy także świąd skóry, lokalizujący się szczególnie w miejscu bólu. Ponadto może wystąpić ból głowy i podwyższona temperatura ciała.

Dermatomy to obszary skóry, które są unerwione przez pojedynczy nerw rdzeniowy. Inaczej czuciowe pola korzeniowe, które obustronnie obejmują tułów półpierścieniowatymi pasmami. U człowieka znajduje się aż 30 par dermatomów od czaszki aż po plecy, a każdy z nich może być śledzony „wstecz” tj. od miejsca, w którym odczuwamy ból do korzenia nerwowego, który zaopatruje ten obszar.
Ból dermatomu jest objawem, a nie stanem, dlatego też tak ważne są inne objawy. Lekarz posiadający wiedzę może skojarzyć i wykorzystać te informacje, aby wprowadzić odpowiednie leczenie, skierować do odpowiedniego specjalisty czy zlecić dodatkowe badania.

Wysypka, identyczna z ospową, przybiera postać plamek, grudek i pęcherzyków wypełnionych surowiczą treścią. Pękające pęcherzyki pozostawiają po sobie bolesne nadżerki i owrzodzenia, które pokrywają się strupami, a te odpadając uwidaczniają płytkie blizny, przebarwienia lub odbarwienia skóry. Wysypce towarzyszą nadal objawy ogólne jak stany podgorączkowe lub gorączka, rozbicie, osłabienie.

Lokalizacja półpaśca uzależniona jest obszaru zajętych nerwów. Najczęstszymi jest tułów, gdy wirus zajmuje nerwy wychodzące z odcinka piersiowego kręgosłupa oraz głowa i twarz, kiedy choroba dotyczy nerwów czaszkowych. Rzadko natomiast półpasiec pojawia się na kończynach. Najczęściej też występuje u osób dorosłych i starszych.

Można wyróżnić kilka wariantów choroby, w tym półpasiec oczny, uszny i rozsiany.

Półpasiec oczny – atakuje gałązki nerwu trójdzielnego, wywołując ból oka i jego okolicy, typową wysypkę na skórze wokół oczodołu, na powiekach i czole oraz owrzodzenia na rogówce, które w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do ślepoty. Półpasiec oczny to odmiana schorzenia, która dotyczy ok. 10–25 proc. pacjentów chorujących na półpaśca.

Półpasiec uszny – wysypka pojawia się na skórze małżowiny usznej, w przewodzie słuchowym zewnętrznym i na błonie bębenkowej, towarzyszy jej silny ból ucha, szumy uszne oraz zaburzenia słuchu wynikające z zajęcia nerwu przedsionkowo-ślimakowego (odpowiedzialnego za słuch i równowagę). Wirus półpaśca może także zaatakować przebiegający w pobliżu nerw twarzowy, zaburzając zarówno jego funkcje czuciowe odpowiedzialne za wrażenia smakowe oraz ruchowe wywołując niedowłady i porażenia mięśni mimicznych twarzy. Półpasiec uszny stanowi jedną z najczęstszych przyczyn wystąpienia porażenia nerwu twarzowego, czyli połowicznymi zaburzeniami ruchomości mięśni twarzy.

Półpasiec rozsiany – tę postać półpaśca trudno odróżnić od ospy wietrznej, ponieważ wykwity pojawiają się w obrębie więcej niż dwóch dermatonów; rozwinięcie się półpaśca rozsianego dotyczy głównie osób, które mają niedobory odporności.

Jak dochodzi do zarażenia półpaścem?

Najczęściej zarażamy się poprzez kontakt z pęcherzami skórnymi u osoby chorej na półpaśca (gdy pojawią się strupy chorzy przestają zarażać). Ponadto może dojść też do zarażenia ospą wietrzną, gdyż to ten sam rodzaj wirusa.
Zdarza się, że wewnątrz pęcherzy może dojść do zakażenia, a gojenie jest długotrwałe. Pacjenci z półpaścem powinni udać się do lekarza dermatologa, jeśli ból i zaczerwienienie ciągle się utrzymują, gdyż bez odpowiedniego leczenia infekcja może spowodować blizny.

Na półpaśca najczęściej choruje się raz, ale powtórne lub wielokrotne przejście choroby nie jest wykluczone. Do takiej sytuacji dochodzi jednak rzadko – prawdopodobieństwo wynosi ok. 5 proc.

Jak powinna wyglądać diagnoza?

Lekarz diagnozuje półpaśca na podstawie wizualnego badania skóry oraz wywiadu lekarskiego. Jeżeli zachodzą jakiekolwiek wątpliwości co do rozpoznania, pobierany jest wycinek pęcherza lub płynu z jego wnętrza do dalszej analizy.
Ponadto szczególną uwagę powinny zwrócić osoby, u których półpasiec zaatakował twarz, wówczas konieczna jest konsultacja lekarska, gdyż  w takim przypadku może dojść do uszkodzenia wzroku.

Szybko zdiagnozowana choroba i odpowiednia terapia pomagają złagodzić ból oraz uciążliwe drętwienie i swędzenie skóry, które niekiedy utrzymują się nawet lata oraz powstrzymać negatywne skutki choroby.

Jak przebiega leczenie?

Na początkowym etapie choroby wdraża się kurację przeciwbólową, ponieważ ból, który towarzyszy półpaścowi, jest dokuczliwy. Środki przeciwbólowe oprócz złagodzenia dolegliwości bólowych, skracają również czas ich trwania. W niektórych przypadkach ból jest tak natężony, że jedynym sposobem na jego uśmierzenie jest zastrzyk znieczulający. Ponadto stosuje się kortykosteroidy to leki stosowane, aby zmniejszyć opuchliznę, jednak zalecane są one w cięższych przypadkach oraz ich stosowanie powinno być nadzorowane przez lekarza prowadzącego terapię.

Dodatkowo w leczeniu stosuje się acyklowir, który jest skutecznym lekiem przciwwirusowym – terapię należy zastosować jak najszybciej po pojawieniu się pierwszych objawów. Można także nosić luźniejszą odzież w miejscach, w których ból jest najbardziej natężony.

Półpasiec zazwyczaj nie wymaga hospitalizacji, jednak może powodować powikłania w postaci nerwobólów i ocznej postaci schorzenia.
Objawy półpaśca w postaci bólu, mrowienia czy drętwienia mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat. U chorych, którzy ukończyli 60. rok życia, nawet najbardziej delikatny dotyk, może być odczuwany jako silny ból. Osoby, którym towarzyszą przykre nerwobóle, uskarżają się również na ciągłe zmęczenie, kłopoty ze snem i brak łaknienia. Wynikiem bólu utrzymującego się po przebyciu półpaśca może być bezsenność, pogorszenie jakości życia, a także depresja.