Depresja oznacza, że każdy dzień rozpoczyna się od aktu odwagi i nadziei. Czyli od wstania z łóżka

Depresja - nie wystarczy wziąć się w garść

Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie i jedną z głównych przyczyn samobójstw.

Depresja to choroba, która może dotknąć każdego człowieka bez względu na płeć, wiek czy status społeczny. Często rozwija się przez wiele lat, dyskretnie i powoli odbierając radość z życia. Charakteryzuje się uporczywym smutkiem, brakiem energii i zainteresowania dotychczas przyjemnymi czynnościami, a także problemami ze snem, niepokojem, trudnościami z koncentracją, utratą poczucia własnej wartości, poczuciem winy lub beznadziei istnienia, myślami o samookaleczeniu lub samobójstwie.

Pomimo tego, że depresja jest chorobą powszechną, osoby cierpiące na nią często wstydzą się szukać pomocy. Ludzie, którzy nie doświadczyli depresji, często uważają zaburzenia depresyjne za fanaberię "słabych" ludzi, co jest nieprawdą i krzywdzącym osądem. Większość osób cierpiących na depresję z pewnością chciałaby prowadzić radosne, zwyczajne życie.
Leczenie depresji jest możliwe i zalecane. Najlepsze wyniki przynosi terapia kompleksowa, która obejmuje połączenie psychoterapii i farmakoterapii. Ważne jest również zapewnienie pacjentowi edukacji na temat choroby i informowanie go o możliwych wynikach leczenia. Również najbliżsi chorego powinni mieć jak najwięcej wiedzy na temat depresji.
Najczęstszą metodą psychoterapii stosowaną w leczeniu depresji jest terapia poznawczo-behawioralna. Skupia się ona na analizowaniu problemów i wypracowywaniu pozytywnych reakcji.

Choroba depresyjna nie wynika wyłącznie z czynników cywilizacyjnych, takich jak pośpiech i nienaturalne warunki życia, chociaż z różnych powodów częstość jej występowania zwiększyła się w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Głównymi przyczynami depresji są przede wszystkim czynniki biologiczne, a nie cywilizacyjne. Choroba ta jest często związana z zaburzeniami w wydzielaniu i przekazywaniu neuroprzekaźników, które mogą być dziedziczne. Stres, ciągła presja czasu oraz nadmierna praca mogą jedynie przyspieszyć i przyczynić się do wystąpienia depresji.

Objawy depresji zazwyczaj występują w pacjencie jednocześnie i są bardzo intensywne i długotrwałe. Aby zdiagnozować chorobę, objawy muszą utrzymywać się przez co najmniej dwa tygodnie.

Przyczyny depresji u młodzieży

Osoby w wieku dorastania i młodzież są często dotknięte depresją. Szacuje się, że około jednej trzeciej nastolatków cierpi na zaburzenia depresyjne, chociaż u większości przypadki te mają charakter przejściowy. Depresja u młodych ludzi wynika z uwarunkowań biologicznych oraz kryzysu rozwoju osobowości i tożsamości. W tym wieku następuje zmiana roli społecznej i powolne usamodzielnienie emocjonalne i formalne, co jest często trudne dla młodych ludzi. Lęki, które towarzyszą depresji, często wynikają z obaw o przyszłość i podejmowanie dorosłych zadań. Czasami przyczyną choroby mogą być także trudności w spełnianiu oczekiwań otoczenia lub w starciach o wpływy w środowisku rówieśniczym.

Objawy depresji:

• niskie poczucie własnej wartości, niska (negatywna) ocena siebie,
  rzeczywistości i przyszłości;
• złe samopoczucie fizyczne: niespecyficzne dolegliwości bólowe, nadmierna koncentracja na funkcjonowaniu własnego organizmu;
• zaburzenia zachowania: ograniczenie kontaktów z otoczeniem, zamknięcie w sobie;
• zaburzenia aktywności: brak energii, opory przed rozpoczęciem działania, szybkie męczenie się, uczucie znużenia;
• zachowania ryzykowne i autodestrukcyjne: stosowanie alkoholu, substancji psychoaktywnych, samookaleczenia, myślenie o śmierci, w tym próby samobójcze;
• zaburzenia koncentracji i zapamiętywania oraz związane z tym problemy w nauce;
• rozdrażnienie, (dysforia);
• zaburzenia rytmów okołodobowych: lepsze funkcjonowanie nocą niż w ciągu dnia, trudności z porannym wstawaniem, zaburzenia snu i apetytu;
• zmęczenie.

W okresie dojrzewania dziewczynki chorują dwa razy częściej niż chłopcy. Natomiast przed okresem pokwitania depresja występuje równie często u dziewczynek i chłopców. Należy podkreślić, że u znacznej części nastolatków depresja ma charakter przejściowy. Ryzyko zachorowania na tzw. dużą depresję rośnie wraz z wejściem w okres dojrzewania płciowego. Trzeba mieć na uwadze, że zachorowanie na depresję we wczesnym okresie życia jest związane z wysokim ryzykiem nawrotu.

Depresja poporodowa

Mimo że na wystąpienie depresji wpływ mają różne czynniki zarówno psychologiczne, jak i społeczne, kobiety są narażone na nią dwukrotnie częściej niż mężczyźni. Według najnowszych badań, różne rodzaje depresji są jednymi z najczęstszych przypadłości przewlekłych, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Jednak szczególnie często chorują kobiety w wieku rozrodczym, co częściowo można wyjaśnić wpływem gwałtownych i znaczących zmian stężeń niektórych hormonów płciowych. Choroba ta może mieć swój początek już w czasie ciąży i przybrać na sile w momencie przyjścia dziecka na świat, a nie tylko po porodzie, jak często się uważa.

Objawy depresji:

• zaburzenia snu;
• poczucie winy, niskiej wartości i przeświadczenie o nie radzeniu sobie z rolą matki;
• nadmierna i nieadekwatna troska o zdrowie swoje oraz dziecka;
• przygnębienie i obniżenie nastroju, niezdolność do odczuwania radości;
• niepokój, lęk, natrętne myśli związane często z lękiem o rozwój i zdrowie dziecka;
• utrata apetytu;
• drażliwość;
• utrata energii;
• brak zainteresowania dzieckiem;
• myśli samobójcze.

Wpływ na ryzyko wystąpienia depresji mają różne czynniki społeczne i psychiczne, a wcześniejsze epizody zaburzeń nastroju mają znaczący wpływ na to, czy choroba ta wystąpi ponownie. Ryzyko zwiększa się również, gdy depresja wystąpiła u członka rodziny. Nie dotyczy to wyłącznie depresji poporodowej, ale każdego poprzedniego epizodu choroby.

Pomimo dużej skuteczności leczenia depresji poporodowej zaburzenie to pozostaje często nierozpoznawane. Istnieje potrzeba rozwijania odpowiednich form wsparcia dla kobiet dotkniętych tą chorobą. Dobrym przykładem takich działań są nowe standardy opieki okołoporodowej przyjęte w 2018 r.

Depresję poporodową może rozpoznać personel medyczny mający styczność z kobietą w okresie okołoporodowym. Leczeniem depresji poporodowej zajmuje się natomiast lekarz psychiatra lub lekarz rodzinny (po odpowiednim przeszkoleniu).

Powody depresji u osób starszych

​​​​​​Ponad 20% pacjentów leczonych z powodu depresji to osoby w wieku emerytalnym. Wraz ze starzeniem się społeczeństwa, odsetek ten może jeszcze wzrosnąć. U osób starszych przyczyny depresji są zwykle bardzo złożone. Czynnikiem wyzwalającym chorobę u seniorów często jest zakończenie aktywności zawodowej i trudności w odnalezieniu się w nowej rzeczywistości. Wiekowe ograniczenia, takie jak pogarszająca się sprawność fizyczna i umysłowa, wpływają na życiową stagnację i utrudniają znalezienie zajęcia, co ostatecznie prowadzi do obniżenia samooceny i poczucia wartości społecznej.
Przyczyny depresji u osób starszych są wielorakie. Oprócz chorób przewlekłych takich jak niewydolność serca, cukrzyca, nowotwory, zaburzenia hormonalne, choroby zakaźne, zaburzenia neurologiczne (np. choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona), istotnym czynnikiem jest ograniczenie kontaktów społecznych, co może prowadzić do poczucia osamotnienia i izolacji. Ponadto, proces starzenia się, w tym zmniejszenie aktywności fizycznej i związane z tym zmiany, może wpłynąć na obniżenie samooceny i poczucia wartości społecznej. Depresja u osób starszych może być również reakcją na stratę bliskiej osoby lub zwierzęcia, odejście dzieci z domu, wieloletnią opiekę nad inną osobą oraz trudności wynikające z tej sytuacji. Dodatkowo, niektóre leki stosowane w przypadku chorób przewlekłych mogą działać depresjogennie. Wzrost liczby ludzi starszych w społeczeństwie zwiększa ryzyko wystąpienia depresji w tej grupie wiekowej.

Objawy depresji:

• objawy somatyczne (bóle głowy, ucisk w klatce piersiowej, nudności,
  zaparcia);
• lęk;
• myśli rezygnacyjne i samobójcze;
• zaburzenia łaknienia;
• zaburzenia snu;
• brak energii;
• niskie poczucie własnej wartości;
• zaburzenia koncentracji i uwagi;
• zaburzenia pamięci;
• negatywna ocena przeszłości, teraźniejszości i przyszłości;
• utrata zadowolenia z życia.

Omawiając czynniki biologiczne, należy zwrócić uwagę na przewlekłe choroby, które zwiększają ryzyko wystąpienia depresji. Należą do nich choroba Parkinsona, otępienie, choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca, choroby nowotworowe, choroby endokrynologiczne, układu oddechowego, narządu ruchu oraz niewydolność nerek. Objawy depresji są szczególnie często obecne w przypadku zespołów bólowych. Depresja obniża próg tolerancji bólu, co sprawia, że dolegliwości są odczuwane jako „nie do zniesienia”. Chorzy z depresją skarżą się częściej na przewlekły ból, zwłaszcza głowy, jamy brzusznej, barku, pleców oraz na ból uogólniony, którego przyczyny nie można znaleźć w obiektywnych badaniach. Może to prowadzić do powstania błędnego koła: silnie odczuwany ból nasila przygnębienie oraz poczucie beznadziejności i prowadzi do postawy rezygnacyjnej. Warto zwrócić uwagę, że niedobory pokarmowe również mogą być czynnikiem ryzyka wystąpienia depresji, a niektóre leki mogą działać depresjogennie.

Co można zrobić, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia depresji?

• codziennie bądź aktywny fizycznie;
• dbaj o więzi rodzinne;
• rozwijaj zainteresowania;
• staraj się uczyć nowych rzeczy;
• utrzymuj regularne kontakty z rówieśnikami.

Dlaczego powinno się oswajać temat depresji

• około 15% przypadków depresji kończy się śmiercią samobójczą,
• depresja w psychiatrii porównywana jest do przeziębienia,
• według statystyk około 60% pacjentów wychodzi z depresji w ciągu pół roku, a 97% przed upływem 6 lat,
• każdy pojedynczy epizod depresji zwiększa ryzyko kolejnego, przeciętnie osoba ma 6-7 kolejnych epizodów.