Czy cukier uszkadza mózg i zwiększa ryzyko depresji?

Nasze Mozgi nieustanie się zmieniają. Stale wytwarzane są nowe połączenia między komórkami nerwowymi – neuronami, zmienia się ilość i funkcjonowanie neuroprzekaźników, czyli substancji odpowiedzialnych za przewodzenie impulsów nerwowych. Jeszcze do niedawna uważano, że liczba neuronów i wszystkich połączeń między nimi zostaje ustalona w dzieciństwie i pozostaje stała. Dziś już wiemy, że to nieprawda. Co więcej, okazuje się, że nasza dieta ma bardzo duży wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Sposób odżywiania oddziałuje na pracę mózgu w każdym wieku i dlatego tak ważne jest, by zadbać o obecność w diecie składników, które pozwolą uaktywnić komórki nerwowe i zapewnić sprawne działanie sieci połączeń między nimi.

Komórki nerwowe do swojej pracy potrzebują glukozy – jest ona jedynym paliwem dla mózgu. W przeciwieństwie do innych komórek ciała, komórki nerwowe nie umieją przetwarzać białek i tłuszczy na glukozę, dlatego jest ona wchłaniana przez neurony z naczyń krwionośnych i transportowana do wewnątrzkomórkowych producentów energii – mitochondriów. To właśnie tam glukoza zamienia się w energię. Problemy w dostawie glukozy bądź w procesie produkcji energii mogą stać się przyczyną nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu.

Okazuje się jednak, że mózgowi szkodzi nie tylko niedobór glukozy, ale także jej nadmiar. Spożywanie dużej ilości produktów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak cukier, słodycze, słodzone napoje, jasne pieczywo, biały ryż, słodzone płatki śniadaniowe, powoduje, że w organizmie utrzymuje się wysokipoziom cukru we krwi. Zwiększa się też ilość insuliny, która uszkadza naczynia krwionośne, tym samym utrudniając dopływ krwi do mózgu. Poza tym cukier negatywnie wpływa na funkcjonowanie synaps w mózgu, czyli miejsc połączeń pomiędzy neuronami, w których znajdują się neuroprzekaźniki. Wysoki jego poziom we krwi sprzyja udarom – ze względu na arteriosklerozę naczyń włosowatych w mózgu i tętnic szyjnych.

Nie doceniamy również przy tym innych aspektów działania cukru na nasz organizm. Nadużycie tej substancji może prowadzić do uzależnienia porównywalnego z alkoholizmem i nikotynizmem. Przy zwiększonym spożyciu cukru zaburzone zostaje odczuwanie sytości, co prowadzi do pojawienia się nieodpartej ochoty na jeszcze większą dawkę słodyczy.

Nieświadomość niebezpieczeństwa idącego za rosnącym spożyciem cukru na świecie może szokować. Wiedza o toksyczności substancji i jej właściwościach uzależniających, a także o skali zjawiska może pomóc w podjęciu kroków do ograniczenia spożycia cukru.

Warto podkreślać wpływ nadużywania cukru na zdrowie psychiczne człowieka – wciąż mówi się i pisze o tym zbyt mało. Spojrzenie specjalistów na genezę zaburzeń nastroju także powinno ulec poszerzeniu. Często za ostrymi objawami psychicznymi stać może po prostu źle skomponowana dieta, bogata w rafinowane węglowodany. Większość z nas lubi słodkości i krzepiące doładowanie serotoniny, ale może warto szukać przyjemności w mniej destrukcyjnych produktach?

Jakie więc jest idealne pożywienie dla mózgu? Jakie produkty należy spożywać, żeby poprawić jego funkcjonowanie?

Konieczne do prawidłowego działania mózgu są węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, które występują w produktach z pełnego ziarna, np. w:
•    otrębach pszennych i owsianych,
•    kaszach,
•    warzywach,
•    nasionach roślin strączkowych,
•    niektórych owocach (za wyjątkiem bananów, ananasów, mango, arbuzów),
•    nasionach i orzechach.

Powodują one powolny wzrost i spadek poziomu cukru i insuliny we krwi, co wiąże się z mniejszymi wahaniami glukozy we krwi, a tym samym lepszym samopoczuciem i funkcjonowaniem całego organizmu.

Po drugie, niezwykle ważna jest odpowiednia podaż kwasów tłuszczowych omega-3. Kwasy tłuszczowe n-3 wchodzą w skład lipidów błon komórkowych, zwłaszcza tkanki nerwowej. Neutralizują wolne rodniki, powodują również zmiany w funkcjonowaniu neuroprzekaźników. Są niezbędne do prawidłowej budowy komórki nerwowej i jej wyrostków – dendrytów i aksonów. Poprawiają pamięć, koncentrację uwagi, funkcjonowanie narządu wzroku. Kwasy te są obecne w tłustych rybach morskich (takich jak: śledź, tuńczyk, łosoś, halibut, sardynki, makrela) oraz w owocach morza, ale mogą być też syntetyzowane w organizmie z tłuszczów obecnych w:
•    orzechach,
•    zielonych roślinach,
•    nasionach roślin oleistych – lnu, soi, rzepaku,
•    w glonach i fitoplanktonie morskim.

A wy jak dużo spożywacie produktów zawierających cukier? Czy starcie się go ograniczać? Jakie macie metody na jego organicznie?

Już za tydzień zapraszam na kolejny artykuł, którego głównym tematem będzie: Czy istnieje bezpieczne opalanie przy dietetycznym wsparciu?

^{Aneta Strelau - od 15 lat dietetyczka kliniczna. Członkini Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Dietetyków DIETS/ EFAD, Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i Na Diecie Bezglutenowej, Polskiego Towarzystwa Dietetyki, Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, wiceprezeska Fundacji promującej sport wśród dzieci i młodzieży „Warszawska Asocjacja Rugby. Zajmuje się również poradnictwem dla dzieci objętymi opieką specjalistycznych poradni zaburzeń neurorozwojowych na terenie Warszawy: www.strelau.pl}